Zapiski z seminarium z Ritą Keller na temat Serca - Kraków, lipiec 2018

1. Koncepcja ,, złamane serce ‘’. Złamane serce w rzeczywistym życiu może ostatecznie prowadzić do kardiologicznych problemów. Są ustanowione więzy pomiędzy depresją, zdrowiem mentalnym i chorobą serca. ,, Złamane serce ‘’ dotyczy również mężczyzn. Kobiety częściej od mężczyzn cierpią na ataki serca , lecz w przypadku kobiet objawy są inne : nagły , intensywny ból w obrębie klatki piersiowej w wyniku gwałtownego napływu hormonu stresu pod wpływem emocjonujących wydarzeń , jak i silnych tzw. pozytywnych emocji.
2. Zdrowe serce. Podczas praktyki asan serce wspieramy poprzez unoszenie do góry boków tułowia. Umieszczamy dłonie pomiędzy miednicą i dolnymi żebrami , unosimy tkankę na bokach tułowia. Serce nie powinno zawieszać się, powinno być podpierane i unoszone. Obraz choinki i zawieszania się na sercu. Instrukcje dla ustawienia : unieś się w górę ! ; tył głowy wydłuża się od szyi; boki tułowia długie jak kręgosłup; przestrzeń w pachach; utrzymuj wiatr pomiędzy pachami; mięśnie, skóra , kości mają tą samą długość; akcja i analiza muszą mieć miejsce jednocześnie.
3. Asany wzmacniające mięsień sercowy wg starych tekstów jogi ( sekwencja profilaktyczna dla zdrowych osób ) :

1. AMS
2. Uttanasana
3. Vrksasana
4. Salabhasana ( unosimy barki i głowę, zginamy nogi i unosimy golenie, kolana razem, unosimy uda w górę, kolana razem i wydłużamy nogi do tyłu ) kilkakrotnie
5. Bhujanagasana kilkakrotnie
6. Dhanurasana kilkakrotnie
7. Ustrasana ( wejście otwierające z unoszeniem rąk do góry, potem na boki i na stopy , powrót tak samo, szyja rozluźniona ) wielokrotnie
8. Gomukhasana
9. Padmasana > Parvatasana ( kolana do podłogi )
10. Setubandhasarvangasana  - wejście na środku : 1. Krok , czyli nogi zgięte, ręce zgięte i łokciami dociskamy do maty; 2. Krok , umieszczamy dłonie na plecach i prostujemy nogi
11. Setubandhasarvangasana – wejście przy ścianie : 1 krok, stopy na ścianie wysoko, 2. Niżej, 3. Pięty na ziemi

4. Asany rekomendowane przez metodę Iyengara ( praca słoneczna ) Używamy paska na chrząstce dolnego mostka ( wyrostek mieczykowaty ) , żeby rozszerzać dolne żebra i ustabilizować odcinek piersiowy, linia obojczyków rozszerzona. Kiedy serce jest uniesione doświadczamy swobodnego przepływu energii życiowej. Sekwencja z paskiem :

1. Tadasana
2. Uttanasana
3. AMS
4. Parśvottanasana z dłońmi na biodrach, schodzimy tułowiem równolegle do podłogi
5. Prasarita Padottanasana z dłońmi na biodrach, nie schodzimy poniżej linii bioder
6. Prasarita Padottanasana z dłońmi paścima namaskar, jak wyżej
7. Trikonasana > Parśvakonasana > Ardha Ćandrasana
8. Sirsasana
9. Viparita Dandasana na środku z wejściem i wyjściem przez Urdhva Dhanurasanę
10. Lub z krzesłem V. Dandasana i U. Dhanrasana
11. Paripurna Navasana z dodatkowym paskiem łączącym tylne żebra i stopy

( przygotowuje tylne żebra do pracy w Salamba Sarvangasanie )

12. Salamba Sarvangasana , wejście przez Halasanę lub setubandhę
13. Halasana
14. Supta Baddha Konasana
15. Supta Virasana
16. Savasana
17. Pranajama Viloma na wdechach ( echo ) . Z wdechem wypełniamy rejon wyrostka mieczykowatego ( rejon słońca ), po pełnych wdechu następuje pausa i tzw. dowdech, potem długi wydech.
18. Savasana płasko ( w przypadku problemów z sercem nie wykonujemy savasany płasko, lecz z podparciem klatki piersiowej i głowy )

5. Serce i jego wyjątkowość :

• Pierwszy organ, który rozpoczyna nasze życie ( jako pierwszy powstaje z zarodka )
• Ostatni organ, który kończy nasze życie ( z ostatnim wydechem )
• Organ witalny , który wraz z płucami jest kontrolowany przez pień mózgu
• Serce jest jedynym organem, którego nie atakuje rak
• Serce należy do układu wydzielania wewnętrznego, produkuje hormony
• Serce to nie tylko pompa. Serce posiada właściwości samoregulujące i wpływa na pracę innych narządów. Ale również inne narządy ,  jak np. nerki wpływają na pracę serca
• Serce wydziela hormon o nazwie peptyd

Oraz oksytocynę ( hormon miłości i przytulania ). Kiedy jesteśmy zakochani wytwarza się jej bardzo dużo. Sprawia również , że cierpimy podczas rozstania . Im więcej wydzielimy tego hormonu, tym bardziej cierpimy po rozstaniu. Kiedy koty są głaskane produkują dźwięk z obszaru serca ( wydziela się oksytocyna ). Prawdopodobnie występuje również w roślinach, które odbierają pozytywną wibrację. Wszyscy dysponujemy pewnym unerwieniem, które sprawia, że odbieramy takie bodźce

• W nauce odnajdujemy wyjaśnienie pojęć, które znamy z jogi

6. Przepona, serce, płuca tworzą całość, jedność. Żeby zrozumieć pełny zakres przepony, trzeba przyjrzeć się przyczepom, dzięki którym przepona łączy się z sercem. Szczyt przepony jest podłożem dla organów życiowych, dół przepony jest nad organami brzucha. Przepona ma przyczepy do 1,2,3 kręgu lędźwiowego. Przepona posiada dwie kopuły, prawą i lewą. Lewa ma przyczepy z prawej  strony kręgosłupa do 1 i 2 kręgu lędźwiowego . Prawa z lewej do 1, 2 i 3 kręgu lędźwiowego.  Przepona również posiada przyczepy do żeber i mostka ( wyrostek mieczykowaty ). Wyrostek mieczykowaty nie może zapadać się w Sarvangasanie, dlatego Sarvangasana w krześle jest szczególnie polecana.
7. Osierdzie – worek osierdziowy to cienka błona, która otacza mięsień sercowy. Utrzymuje ono serce w prawidłowej pozycji, zapobiega jego przemieszczaniu się w klatce piersiowej, a także ochrania przed kontaktem z narządami w jego bezpośrednim otoczeniu. Przepona jest zahaczona o szczyt osierdzia ( środek ścięgnisty )
8. Przepona jest unerwiana przez nerw szyjny – nerw przeponowy, którego długość wynosi 25 – 35 cm. Te nerwy przeponowe odchodzą od kręgosłupa szyjnego. Wydłużanie szyi wpływa na pracę nerwów związanych z przeponą. Nerwy te przechodzą przez osierdzie od szyi do przepony. Ważne abyśmy podczas wdechu zauważyli jak tył szyi wydłuża się, głowa nie odchyla się.
9. Serce i oddech. Środkowa klatka piersiowa to jest wielkie pole elektromagnetyczne. Kobiety powinny oddychać do środkowej klatki i rejonem pach, ponieważ w ten sposób regenerują turbinę, w której wytwarzamy energię. Ten obszar staje się tak silny, że odpoczywają emocje i umysł. Uważna świadomość pochodzi z kooperacji mózgu i całego ciała. Badania potwierdzają , że serce ma olbrzymie znaczenie dla świadomości. Serce posiada swój własny mózg. W porównaniu z polem elektromagnetycznym mózgu pole serca jest 60 razy większe i dociera do wszystkich komórek ciała. Jest pięć tysięcy razy mocniejsze niż to w mózgu. Można je odczuć nawet z odległości kilku metrów.
10. Co dla serca rekomenduje ajurweda ?

• Odżas, czyli energia życiowa jest usytuowana w sercu
• Trzeba pracować, by wspierać ten układ, oczyszczać i odżywiać
• Powinniśmy praktykować ahimsę. Bez ahimsy serce cierpi i odżas zmniejsza się
• Myśl o sercu jak o najważniejszej części siebie
• Wdrażaj jamy i nijamy w swoje codzienne życie
• Najważniejsza jest przepona i serce ! Ustawienie przepony jest bardzo ważne w siedzeniu.

11. Joga jako terapia. Osoby , które mają problemy z sercem powinny od pierwszych zajęć praktykować z podporą , najlepiej trestlerem. Problemem są wewnętrzne stopy. W przypadku słabego serca zapada się wewnętrzna stopa. Łydki, tyły nóg, mięśnie brzucha, wewnętrzne nogi, wewnętrzne ramiona są również słabe. Przy słabym sercu pracujemy z wewnętrznymi stopami, wewnętrznymi nogami.  U takich osób wszystko od wewnętrznych stron oraz to, co jest z tyłu pozostaje słabe. Na zajęciach potrzebny jest trestler i klocki przy stopach, które wspomagają unoszenie wewnętrznych nóg. Nie wystarczy w trikonasanie, że tylko tylna noga jest przy ścianie, obie stopy powinny być zablokowane i obie ręce podparte .Osoba taka może uczestniczyć w zajęciach, ale w pierwszej kolejności pracujemy z nią na poziomie energetycznym.
12. Sekwencja terapeutyczna

• Supta Baddha Konasana  ( bez paska ) z mocnym podparciem dla stóp ( np. simhasana box z obciążeniem od góry lub klocek z obciążeniem ). Przenosimy ręce za głowę i chwytamy dłońmi za łokcie, by energia uniosła się w górę. Gdy energia serca unosi się , to uspokaja się umysł.
• Purvottanasana z ciężarem dla stóp podobnie jak w s.b.k. Możliwe są różne ułożenia rąk. Pozycja ta w bezpośredni sposób wpływa na serce. Mięśnie fazowe powinny unosić się do góry, wewnętrzne ciało do góry.
• Viparita Dandasana na wielorybie . Poprzez podparcie całego ciała wspomaga wydłużanie tyłów nóg. Pozycja idealna do regeneracji.
• Dandasana z użyciem wieloryba. Stopy przy ścianie. Podparty krzyż , plecy , głowa oraz ręce po bokach, aby serce mogło odpocząć. Serce uniesione , mocna praca nóg.
• Baddha Konasana , jak dandasana , klocek do palców stóp i ciężarek.
• Upavistha konasana , jak wyżej.
• Svastikasana , jak wyżej , bolster przysuwamy do kolan i umieszczamy ciężar na nim. Można również zamiast bolstera użyć klocka przy goleniach.
• Jeśli nie posiadamy wieloryba można użyć ławeczki, umieszczamy bolster na ławeczce, głowa odchylona, tył głowy i krzyż dobrze podparte.
• Setubandhasarvangasana na bolsterach , pięty i kości pośladków na tej samej wysokości
• Wariant setubandhy dla osób słabych , nogi są zgięte, golenie i stopy wyżej. Używamy trzech wałków : jeden wałek pod tułów , dwa wałki , jeden na drugim pod golenie i stopy ( wałki są ułożone wzdłuż ). Energia płynie od stóp do serca.  Dla rozszerzenia przepony możemy użyć dwóch wałków pod tułów ułożonych w poprzek maty , prostopadle do wałków pod golenie.
• Viparita Karani z nogami zgiętymi.
• Savasana.

13. Czym jest joga ? Joga jako sztuka, nauka i filozofia. Powinniśmy dekomplikować i upraszczać, wprowadzać jasne zasady w pracy z uczniami. Filozofią jogi jest akceptacja problemów życiowych i umiejętność życia z nimi. Praca z naszymi uczniami powinna być naprawcza. Podchodzimy konstruktywnie do rozwiązywania problemów. Chcemy również , żeby nas uczeń rozwinął konstruktywne podejście do praktyki. Praktyka uważności. Koncepcja : jestem kosmosem. Nie chodzi tylko o podniesienie serca , ale również o wyrównanie oddechu. Kiedy praktyka asan i pranajamy dotyka bardziej subtelnych elementów, czyli eteru i powietrza, to rozpoczynamy praktykę duchową ( Vijnanamaya Kosha ). To co nazywamy rozciągnięciem podeszwy stopy, jest otwieraniem czakry serca. Przykład pracy w AMS : rozciągając podeszwy stóp wydłużamy skórę na całym ciele, szczególnie pachy i boki ciała. Umysł może być aktywny, lecz energia powinna podążać do serca. Nasz umysł często nie widzi jasno, lecz serce zawsze.
14. Joga sutry do studiowania :

• Sutra I 17,18
• Sutra II 3
• Sutra II 49
• Sutra I 30
• Sutra I 33

15. Wysokie ciśnienie. Mięsień czworoboczny ( kapturowy ) , jeden z największych w naszym ciele posiada przyczepy również do pnia mózgu, w którym znajdują się ośrodki  oddychania i ośrodki regulujące ciśnienie tętnicze, temperaturę , metabolizm , pracę serca. Po bokach szyi mamy receptory ciśnienia krwi.
16. Sekwencja regulująca ciśnienie krwi :

• Salamba Purvottanasana ( podparta ) . Bardzo szybko obniża ciśnienie krwi ( dobrze jest zmierzyć przed i po wykonaniu )
• Uttanasana w linie w wersji ardha z tułowiem podpartym
• Prasarita Padottanasana z tułowiem podpartym. Ustawiamy się tak, by boki tułowia wydłużyły się, a mięśnie kapturowe przesunęły się w stronę tali.
• AMS z dłońmi na klockach przy ścianie, głowa podparta
• AMV podparta
• Adho Mukha Svastikasana podparta głowa
• Janu Sirsasana , podparta głowa. Jest najbardziej wartościową pozycją z siadów. Wykonujemy ją po 5 minut na stronę. To bardzo dobra pozycja na problemy z wątrobą i cukrzycą. Siadamy na wewnętrznej stronie pośladka nogi prostej, by zrotować pachwinę nogi zgiętej. W sekwencji możemy wykonać również inne skłony, ale zawsze siadamy na wewnętrznym pośladku nogi prostej , a motorem akcji jest zawsze noga zgięta.
• Pascimottanasana , podparta głowa. Podeszwy stóp prostopadle, by nogi pozostawały w panewkach stawów biodrowych. Tył pośladka w dół, w skłonach nie wyciągamy pośladków do góry , możemy zrotować tyły ud na zewnątrz . Sprawdzamy wysokość łokci, by cały mięsień kapturowy przesuwał się w stronę talii, oczy pozostają równolegle do podłogi. W pascimottanasanie odnajdujemy ideę Samasthiti.
• Pavanamuktasana , podparty tułów. Jest jedną z najważniejszych asan w tej sekwencji.
• Setubandha sarvangasana na ławeczce i viparita karani boxie . Reguluje ciśnienie i obniża depresję.
• Viparita Karani z nogami zgiętymi na krześle
• Supta Baddha Konasana i / lub Supta Virasana
• Shavasana na wałkach
• Gdy ciśnienie obniży się podczas praktyki , po pavanamuktasanie wprowadzamy do sekwencji :
• Viparita dandasanę na wielorybie. Jeśli nie dysponujemy takowym , to na skrzyżowanych wałkach ( głowa i pośladki na wałku ), dodatkowe wałki pod ramiona, zgięte w łokciach.
• Sirsasana w linie , ważne : podparty tył oraz czubek głowy. Zwracamy uwagę na ułożenie tyłu głowy, krzyża i szyi . Używamy wałka przy ścianie, który podpiera plecy i tył głowy. Podpieramy czubek głowy, ale musimy poczekać aż kręgosłup wydłuży się, podpieramy również łokcie. To jest dobre ułożenie też dla osób starszych, ponieważ nie są one tak elastyczne. W Sirsasanie przez pierwsze dwie minuty ciśnienie może wzrosnąć, to staje się niebezpieczne również dla osób zdrowych, szczególnie gdy napinają rejon barków i gardła.
• Salamba Sarvangasana w krześle. Zwracamy uwagę, by wyrostek mieczykowaty otwierał się , nie opadał, tylne żebra w górę.
• Ardha Halasana z udami na krześle ( częstotliwość pracy serca może spaść nawet o 50 % )
• Seubandha Sarvangasana i baddha konasana w sb . Otwieramy wyrostek mieczykowaty. Po tych dwóch pozycjach zsuwamy się krzyżem na matę i pozostajemy z nogami skrzyżowanymi na wałkach. Pozostajemy w savasanie z refleksją.
• Pranajama podparta na krzyżowanych kocach . Układamy bandaż wzdłuż kręgosłupa pod sercem, zwinięty koc pod głowę. W chrześcijaństwie pionowy kierunek symbolizuje modlitwę , a poziomy medytację.  Obszar pomiędzy brwiami jest nazywany miejscem grawitacji. Gdy układamy się na kocu , łokcie powinny być podparte. Energia przemieszcza się do góry i na boki. To była pranajama , a potem medytacja dla serca. Serce jest siedzibą prany , miłości oraz duszy ( puruszy ). To siedziba głębokich uczuć związanych z miłością. Filtrujemy , studiujemy cztery cnoty : uprzejmość i dobre nastawienie, współczucie , radość, obojętność.
• Uwagi do sekwencji : mięśnie kapturowe przy barkach powinny pozostawać miękkie jak masło; przedni mózg , czyli obszar analityczny wg koncepcji jogi jest kojarzony z avidyą; tylny mózg , czyli instynktowna wiedza oparta na doświadczeniu z abhiniveshą ; przy wysokim ciśnieniu te obszary oraz mięsień kapturowy , który ma przyczepy do pnia mózgu , są twarde jak beton; kiedy barki unoszą się , to miejsce napina się i zwiększa się ciśnienie krwi, to oznacza dużo lęku; ważne jest w pozycjach odpowiednie ustawienie mięśnia kapturowego, tylko wtedy ciśnienie może się obniżyć; wszystkie pozycje powinny być łatwe do wykonania przez osobę ćwiczącą; główna zasada to stworzyć warunki dla odpoczynku ciała i serca; powinniśmy zwracać uwagę na właściwe ustawienie klatki piersiowej , serca i oczu, oczy pozostają zawsze w linii wzroku;

17. Joga należy do naturopatii . W USA co czwarty pacjent , oprócz korzystania z medycyny konwencjonalnej, sięga po medycynę komplementarną, a w szczególności jogę. Celem terapii naturalnych jest wzięcie przez człowieka odpowiedzialności za swoje zdrowie oraz życie. Wszystko to , w dużej mierze opiera się na uważności ciała , umysłu głównie poprzez medytację i jogę. Podstawowa sprawa to wzięcie przez studenta odpowiedzialności za siebie. Każda forma stresu przyczynia się do zmiany akcji serca.
18. Na podstawie naukowych badań stwierdzono , że recytacja mantr ma pozytywny wpływ na układ krwionośny i serce. Naukowcy odkryli , że pięć minut takich praktyk daje tyle co godzina relaksacji, pozytywnie wpływa na poczucie kreatywności. Trening powtarzanej medytacji profesora Gerda Schnacka ( książka Dodatkowe lata ). Modlitwa serca jezusowego.
19. Svadhyaja ; studiowanie samego siebie, żeby mieć nawiązać bliski kontakt ze sobą poprzez ciało i głos.
20. Vairagja
21. Mamy trzy etapy układania sekwencji : 1 . siadamy lub leżymy , połączony z recytacją; 2. Sekwencja; 3. Savasana , vairagja. Śpiewanie, które pojawia się na początku, przygotowuje komórki, sprawia że umysł nie ucieka.
22. Pranava OM opisuje wszechświat , jest dźwiękiem wszechświata.
23. SO ( wdech ) i HAM ( wydech ) jest mantrą, która towarzyszy oddechowi. W tradycji tybetańskiej , gdy odchodzimy umierając , to używamy tej mantry. Uspokaja serce i pozwala odejść.
24. Każda czakra posiada swoją mantrę. Bidża mantra dla serca to YAM.
25. Gdy praktykujemy z chorym sercem , to zawsze używamy podparcia pod serce, np. ściętej pianki lub drewna w zależności od serca. W przypadku skoliozy również. Efekty praktyki utrzymują się przez 48 godzin, po tym czasie energia opada.
26. ZAWAŁ : czynnikiem przyczyniającym się jest wysokie ciśnienie. W 80 % przypadków nie znamy przyczyn wysokiego ciśnienia , tzw. idiopatyczne. Gdy ciśnienie wzrasta powyżej 200 mm Hg, to mamy do czynienia z kryzysem ciśnieniowym. Te kryzysy są niebezpieczne i mogą prowadzić do udaru mózgu. Lekarze powiedzą nam , że musimy brać tabletki. Dostajemy tabletki, ale nie wiemy co dalej z tym zrobić . Polecane aktywności to : joga, szybki 40 minutowy spacer, bieganie. Dzięki nim , z jednej strony poruszamy organizm, z drugiej obniżamy stres. To powoduje, że redukujemy hormon stresu z krwi.
27. Angina pectoris ( dusznica bolesna ) , czyli choroba niedokrwienna serca. W przypadku tej choroby zawsze podpieramy obszar serca. Co może ja powodować : 1. Przemęczenie 2. Nadmierna ekscytacja 3. Zimno. Serce bardzo nie lubi zimna . Podczas tej choroby pojawia się ucisk za mostkiem i może promieniować, aż do gardła. Zacisk ten ogranicza oddychanie , pojawia się olbrzymi strach przed śmiercią. Jeśli ten ból trwa dłużej niż 15 minut, to organizm nie zareaguje już na nitroglicerynę.
28. Choroby związane z krążeniem mogą umiejscawiać się w różnych obszarach, np. :

• nogi mogą być opuchnięte
• Tętnice w mózgu. Jeśli występuje ten problem, wtedy pojawia się udar, który może dotknąć różnych obszarów mózgu.
• Tętnice nerek
• Serce. Zawał może dotyczyć różnych obszarów serca. W zależności gdzie nastąpi, od tego zależy nasza szansa przeżycia. Nawet gdy przeżyjemy, nasza zdolność do chodzenia i biegania zmaleje

29. Płytki miażdżycowe mogą umieszczać się w poszczególnych  obszarach lub jednocześnie w całym ciele. Ale w terapii skupiamy się na sercu. Pracując z sercem oddziałujemy na resztę .
30. Co jeść dla dobrej kondycji serca : dobrej jakości tłuszcze. Dobre tłuszcze otaczają serce pierścieniem ochronnym. Co 10 lat zmieniają się wytyczne żywieniowe, trzeba patrzeć na jedzenie jako całość. Masło służy do izolacji układu nerwowego, to najlepszy tłuszcz. Osoby po udarze, które miały zniekształcone twarze, były masowane masłem ( masło Ghee ) i powracały do normy. Masło wspomaga układ nerwowy i krążenia.
31. Mudry dla serca to :

• Jnana mudra w siddhasanie
• Kosmiczna mudra , w której kostka środkowego palca jest jedna na drugiej, podobnie jak w zen ( można użyć podparcia z koca ) , kciuki zgięte i dociśnięte

32. Sekwencja przez pierwsze trzy miesiące po zawale :

• Salamba Purvottanasana z deseczką w poprzek i bandażem, stopy muszą być podparte, by pięty i palce były dociśnięte, a uda pracowały.
• Savasana na skrzyżowanych wałkach ( głowa i pośladki na wałku ) . Na udach pasek, układamy matę i na niej ciężar, możemy podłożyć wałek pod uda. Ciężar zawsze układamy od przodu , nie od boku.
• Następnie zginamy nogi i zsuwamy się barkami w dół , umieszczamy koc pod barki, wałek pod stopy i prostujemy nogi, umieszczamy ciężar na udach
• Simhasana box , bandaż pod serce, koc pod głowę. Najpierw nogi skrzyżowane,
• Simhasana box, nogi proste, pasek na udach, mata i ciężar na udach ( warto praktykować co najmniej raz w tygodniu, również osoby zdrowe )
• Dwi pada viparita dandasana z bandażem na ławeczce
• Setubandha sarvangasana na ławeczce i viparita karani box
• Salamba Sarvangsana z krzesłem  , lub klockiem
• Bhismacaryasana : siadamy na ławeczce, stump pod serce i krzesło pod głowę. Podparcie pod ręce na bokach.
• Savasana, jeśli potrzebna
• W Niemczech , w szpitalach już po trzech dniach po zawale ,wprowadza się taką praktykę. Im szybciej zaczniemy rozciągać tą tkankę, tym lepiej ( również po operacji raka piersi )

33. Anahata czakra oznacza duży splot.
34. Z obszaru pępka wydobywa się około 2 tysiące nadi i namnaża się
35. Obszar serca to 101 kanałów energii, które mnożą się.

Gdy myślimy o sercu, pamiętajmy że jest to najważniejszy organ w naszym ciele !